Ψείρες τροφίμων, Σκόροι και σκαθάρια αποθηκών – Αντιμετώπιση

Στην πράξη, όταν ο κόσμος λέει «ψείρες τροφίμων» εννοεί σκόροους τροφίμων και σκαθάρια των αποθηκών που μολύνουν το αλεύρι, το ρύζι, δημητριακά, ξηρούς καρπούς και μπαχαρικά. Τα συχνότερα είδη από "ψέιρες τροφίμων" που έχουμε να αντιμετωπίσουμε: Plodia interpunctella – Indianmeal moth, Ephestia kuehniella – Mediterranean flour moth, Tribolium castaneum – red flour beetle, Sitophilus granarius – granary weevil, Oryzaephilus surinamensis – sawtoothed grain beetle. Ως γεωπόνοι–απεντομωτές έχουμε διαχειριστεί πολλές τέτοιες προσβολές σε σπίτια, μίνι μάρκετ, βιομηχανίες τροφίμων και αρτοποιεία.

Αναγνώριση της ψείρας τροφίμων που έχουμε να αντιμετωπίσουμε

Ένας ειδικός πρώτα θα κοιτάξει να ξεχωρίσει ποιος είναι ο εχθρός που έχουμε να αντιμετωπίσουμε στα ντουλάπια της κουζίνας μας ή στις αποθήκες της επιχείρησης μας.

• Σκόροι τροφίμων (Plodia/Ephestia): μικρά «πεταλουδάκια», 8–12 mm άνοιγμα φτερών. Χαρακτηριστικό: νήματα/ιστός κουκούλια και κόκκοι κολλημένοι μεταξύ τους. Συχνά πετούν στο κουζινάκι το βράδυ.

• Σκαθάρια αλεύρων (Tribolium): 3–5 mm, καφέ-κοκκινωπά, γρήγορο περπάτημα, έντονη μυρωδιά «λαδιού/μούχλας» σε βαριά προσβολή.

• Σιταρόψειρες / weevils (Sitophilus): 2–4 mm με ρύγχος. Τρύπες σε σπόρους ρυζιού/σιταριού.

• Sawtoothed grain beetle (Oryzaephilus): 2.5–3.5 mm, «πριονωτό» πλάι στον θώρακα. Τρέχει κατά μήκος ραφιών και ρωγμών.

  Πολλές φορές ο σκόρος των τροφίμων, το πεταλουδάκι, συγχέεται με τον σκόρο ρούχων: ο σκόρος ρούχων αφήνει ζημιές σε μάλλινα και τον βρίσκουμε στο υπνοδωμάτιο, όχι σε τρόφιμα.

Βιολογία & Οικολογία

• Πηγή προβλήματος: οι ψείρες τροφίμων εισάγονται με μολυσμένες συσκευασίες ή αναπτύσσονται σε ληγμένα/ανοιγμένα τρόφιμα.

• Βέλτιστες συνθήκες: 25–30 °C και μέτρια–υψηλή υγρασία. Σε τέτοιες συνθήκες κλείνουν τον κύκλο τους σε 4–6 εβδομάδες.

• Σκόροι: θηλυκά ωοτοκούν κατευθείαν μέσα στο προϊόν. Οι προνύμφες υφαίνουν νήματα και μολύνουν και υποβαθμίζουν το προιόν.

• Σκαθάρια/weevils: αναπτύσσονται μέσα στον σπόρο ή ανάμεσα σε αλευρώδη υπολείμματα.

Παγκόσμια εξάπλωση

Τα παραπάνω είδη από ψείρες τροφίμων είναι κοσμοπολίτικα. Προβλήματα καταγράφονται σε Ευρώπη, ΗΠΑ/Καναδά, Αυστραλία και Ασία. Σε παραθαλάσσιες περιοχές ή σε κουζίνες χωρίς αερισμό οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι ταχύτεροι.

Κίνδυνοι / Ζημιές απο τις ψείρες τροφίμων

• Οργανοληπτική αλλοίωση: οσμή, γεύση, χρώμα.

• Απώλειες αποθέματος: άχρηστο προϊόν, επιστροφές πελατών, φθορά μάρκας.

• Υγειονομικός κίνδυνος έμμεσος: αλλεργιογόνα υπολείμματα, όχι ασθένειες.

• Περιβαλλοντικός: άσκοπες απορρίψεις τροφίμων όταν δεν υπάρχει πρόληψη.

Σημάδια προσβολής ψειρών τροφίμων

• Μικρά πεταλουδάκια το βράδυ κοντά σε ντουλάπια.

• Νήματα μέσα σε αλεύρι, δημητριακά, ξηρούς καρπούς.

• Κόκκοι ρυζιού με τρύπες ή «σκόνη» από σπασμένους σπόρους.

• Ζωντανά ή νεκρά σκαθάρια στον πάτο βάζων, σε ραφάκια, σε γωνίες.

• Συσκευασίες φουσκωμένες ή με λεπτές οπές.

• Παγίδες φερομόνης με αυξημένες συλλήψεις.

Αντιμετώπιση Ψειρών Τροφίμων & Πρόληψη

Τα παρακάτω είναι καίρια βήματα για την αντιμετώπιση των διαφόρων ψειρών τροφίμων, κάνουμε ότι είναι εφικτό και αν η προσβολή επιμένει καλούμε τους ειδικούς της Advance Pest Management για να μας δώσουν μια αποτελεσματικη λύση στο πρόβλημα των ψειρών τροφίμων.

1. Απόσυρση–Απόρριψη
   Ελέγχω όλα τα ξηρά προϊόντα. Ό,τι έχει ίχνη εντόμων ή νήματα, πετιέται σε κλειστή σακούλα εκτός σπιτιού.

2. Κατάψυξη/Θερμική μέθοδος
   Καθαρά προϊόντα αλλά «ύποπτα»: –18 °C για 72 ώρες ή 55 °C για ≥60 λεπτά. Σκοτώνει αυγά/προνύμφες.

3. Υγιεινή–Στέγνωμα
   Αποσυναρμολόγηση ραφιών. Πλύσιμο με ήπιο απορρυπαντικό. Στέγνωμα πλήρες. Ηλεκτρική σκούπα σε ρωγμές.

4. Αποθήκευση
   Μεταφέρω τα πάντα σε αεροστεγή γυάλινα/PP δοχεία. Μικρές ποσότητες, γρήγορη κατανάλωση. Πρώτο μπαίνει, πρώτο βγαίνει (FIFO).

5. Παρακολούθηση
   Παγίδες φερομόνης για Plodia/Ephestia για έγκαιρη ανίχνευση. Αλλαγή κάθε 6–8 εβδομάδες.

6. Περιβάλλον
   Θερμοκρασία < 24 °C όπου γίνεται. Αερισμός. Ξηρό ντουλάπι μακριά από υγρασία/νεροχύτη.

Σημαντικό: Δεν χρησιμοποιώ εντομοκτόνα πάνω ή κοντά σε τρόφιμα. Αν γίνει εφαρμογή, γίνεται μόνο σε άδειες επιφάνειες και μετά από πλήρη καθαριότητα.

Προηγμένες / Επαγγελματικές μέθοδοι

Όταν η προσβολή επανέρχεται ή αφορά επιχείρηση τροφίμων:

• IPM πρόγραμμα: επιθεώρηση, χαρτογράφηση εστιών, τεκμηρίωση.

• Residual εφαρμογές σε ρωγμές/αρμούς με εγκεκριμένα πυρεθρινοειδή μόνο σε μη τροφίμα σημεία, μετά το καθάρισμα.

• ULV χώρου για «flush-out» ιπτάμενων, όταν απαιτείται και επιτρέπεται.

• Μαζική παγιδοληψία με φερομόνες σε αποθήκες για μείωση αναπαραγωγής.

• Θερμική απολύμανση χώρου/σιλό με πιστοποιημένο εξοπλισμό όπου ενδείκνυται.

• Διαχείριση προμηθευτών: έλεγχος παρτίδων, καραντίνα εισερχομένων, FIFO, καθαροί κάδοι.

FAQ

1) Έφαγα σκόρο τροφίμων κατά λάθος. Είναι επικίνδυνο;
Όχι δεν είναι επικίνδυνο. Δεν μεταφέρουν ασθένειες. Αν μαγειρευτεί και καταναλωθεί κατά λάθος δεν είναι σοβαρό πρόβλημα τις περισσότερες φορές.

2) Γιατί βλέπω πεταλουδάκια το βράδυ;
Είναι σκόρος τροφίμων. Έλκεται από φως. Ψάξε τρόφιμα με νήματα ή κολλημένα κουκούλια σε ντουλάπια και στο ταβάνι.

3) Πρέπει να ψεκάσω το ντουλάπι;
Πρώτα καθάρισμα και αφαίρεση πηγής. Εφαρμογές ψεκασμού για ψείρες τροφίμων γίνονται από επαγγελματία και με εγκεκριμένα σκευάσματα.

4) Πόσο χρόνο παίρνει η αντιμετώπιση των ψειρών τροφίμων;
Με σωστή υγιεινή, αεροστεγή δοχεία και παγίδες φερομόνης, οι συλλήψεις μηδενίζονται σε 4–8 εβδομάδες.

5) Πώς προλαμβάνω;
Μικρές αγορές, FIFO, αεροστεγή δοχεία, ξηρό και δροσερό ντουλάπι, τακτικός έλεγχος παγίδων.

6) Έχω επιχείρηση. Τι ζητά ο ελεγκτής σχετικά με ψείρες τροφίμων;
Τεκμηρίωση IPM:κάτοωη με παγίδες, αρχεία καθαρισμού, παραλαβές/καραντίνα, αναφορές επιθεωρήσεων, διορθωτικές ενέργειες.

7) Είναι ίδιος ο σκόρος ρούχων;
Όχι. Ο Σκόρος ρούχων τρώει ζωικές ίνες. Ο σκόρος τροφίμων μολύνει ξηρά τρόφιμα.

8) Βλέπω σκαθαράκια στο ρύζι. Τι είναι;
Πιθανόν weevils (Sitophilus). Πετάς τη σακούλα, καθαρίζεις, ελέγχεις όλα τα σιτηρά.